انسان و ریاضی

ریاضی معمولا به دو شاخه اصلی کاربردی و محض تقسیم می شود. در شاخه کاربردی به مسائلی که از علوم دیگر پیش می آید از دید ریاضی نگریسته میشود و سعی میشود که جوابی برای آنها ارائه شود و در گرایش محض مسائل درون ریاضی هستند که به آنها پرداخته میشود.

اما آیا نمیتوان ریاضی را از زاویه ای انسانی نگریست؟!

بدین صورت که مسائل آن از خود انسان گرفته شود. منظور صرفا تجزیه و تحلیل رفتارهای انسانی در اقتصاد و جامعه و ترافیک و ... نیست، بلکه مسائلی که هر فرد میتواند در درونی ترین لایه های شناختی خودش با آنها روبرو شود.

برای آنکه مسائل انسانی با تکیه بر فرد انسان روشنتر شود به چند نمونه اشاره میشود:

انسان چگونه موضوعی را می شناسد؟ ابعاد شناختی انسان در مواجه با اشیاء ریاضی چگونه فعال می شود؟ آیا ریاضیات میتواند به ما در کشف ابعاد شناختی جدیدی از انسان یاری رساند؟ آیا این تواناییهای شناختی را میتوان در دیگر زمینه های زندگی نیز بکار برد؟

بشر جهان خارج را چگونه می نگرد؟ ارتباط بین جهان شناختی درون با جهان بیرون چگونه است و ریاضی در این میان چه نقشی بر عهده دارد؟

چه چیزی را خلاقیت می نامیم؟ خلاقیت چگونه فعال میشود و راههای ابراز آن چگونه است؟ اگر هنر را بستری برای ابراز خلاقیت میدانیم و همین طور مسائل ریاضی، آیا بین این دو بستر ابراز خلاقیت ارتباطی وجود دارد؟

زیبایی چیست؟ اگر شعر یا تصویر و یا منظره ای را زیبا می یابیم آیا آن زیبایی صرفا در بیرون است و یا ردپایی از آن را در درون نیز می یابیم؟ اگر زیبایی را در ساحت عقل ببینیم نقش ریاضیات در آفرینش زیبایی چیست؟

ما احساسات را چگونه ادراک میکنیم؟ وقتی که هم اشیاء ریاضی و هم احساسات در ساحت شناختی ما قرار میگیرند چه گونه ارتباطی بین این دو برقرار میشود؟

امروزه زبان علم ریاضی شده است و هرچه پیشتر میرویم ریاضی خودش را بیشتر نشان میدهد. تا چه اندازه میتوان علم را ریاضی کرد؟ آیا ریاضی برای علم کافی است و اگر نه آیا این نقصان را میتوان با ارتقاء ریاضی برطرف کرد و یا این نقصان از سنخ دیگری است؟

مفاهیمی چون سادگی و پیچیدگی، منظم و نا منظم، متناسب و نامتناسب، ساختارمند بودن و ناساختار، و دیگر دوگانگی ها یعنی چه؟ و چگونه در ریاضی خودش را نشان میدهد؟

ریاضی و فعالیت ریاضی داشتن چه ارزشهای اخلاقی را برای جامعه به ارمغان می آورد؟

باورهای مذهبی چه نقشی در ریاضی دارد و آیا ریاضی در اختیار باورهای مذهبی نقش ایفا میکند؟

و...